Bello-dono
Atropa belladonna
Solanaceae
Àutri noum : Erbo-empouisounado, Boutoun-negre, Mourello-furiouso, Pouisoun.
Noms en français : Belladone, Bouton-noir.
Descripcioun :La bello-dono es uno grando erbo renadivo à port d'aubret que viéu pas gaire de tèms. Se recounèis eisa à si flour en campano brunello e si fru negre un cop madur.
Usanço :Touto la planto (fueio, fru...) caup proun d'alcalouïde dangeirous coume l'atroupino e l'iociamino que sèrvon aro en medecino (anestesìo). A l'age-mejan fasié partido di poutingo di masclo. Se saup peréu que li richo italiano de la Reneissènço se metien de jus de boutoun-negre dins lis iue pèr groussi si vistoun (marco de l'amour!).
Port : Aubret
Taio : 40 à 150 cm
Fueio : alterno
Tipe bioulougico : Emicriptoufite
Cicle bioulougico : Planto renadivo
Gènre : Atropa
Famiho : Solanaceae
Coulour de la flour :
Brunello
Petalo : 5
Ø (o loungour) flour : 15 mm
Flourido : Printèms
- Estiéu
Sòu : Ca
Autour basso e auto :
Pancaro entresigna
Aparado : Noun
Remarco :
Liò : Esclargiero
- Escoumbre e proche dis oustau
- Roucaio
Estànci : Subremediterran à Mountagnard
Couroulougi : Éurasiatico-Cèntre-Ouèst
Ref. sc. : Atropa belladonna L., 1753
Fenoui-bastard
Anethum graveolens
Apiaceae Umbelliferae
Àutri noum : Escarlato, Anet.
Noms en français : Aneth, Aneth odorant.
Descripcioun :Lou fenoui-bastard, planto de l'an que nous vèn d'Asìo, èro cultivado pèr èstre emplegado coume sabourun o coume planto vertuouso. Se destrìo dóu "vertadié" fenoun (o fenoui) majamen emé si fueio mai grando e divisado e si brout, grandaras peréu. E de segur l'óudour èi dispariero. S'atrobo pu trop gaire, aleva dins li perterro de flour.
Usanço :Li fueio e li flour soun manjadisso, de mescla dins li soupo, lis ensalado e ço que voulès. Li racino soun bono pèr digeri (carminativo, estoumatico e estimulanto), alor que li grano en mai luchon contro enflamacioun, lis espaime, la tensioun, ajudon à pissa e apaison li mourreno tout en ajudant la mountado de la.
Port : Grando erbo
Taio : 0,3 à 0,7(1,7) m
Fueio : coumpausado
Tipe bioulougico : Teroufite
Cicle bioulougico : Planto de l'an
Gènre : Anethum
Famiho : Apiaceae
Famiho classico : Umbelliferae
Ordre : Apiales
Coulour de la flour :
Jauno
Petalo : 5
Ø (o loungour) enflourejado : 6 à 10 cm
Flourido : Printèms
- Estiéu
Sòu : Ca
Autour basso e auto : 0 à 700 m
Aparado : Noun
Remarco : Planto cultivado
Abriéu à setèmbre
Liò : Ort
- Ermas
- Meissoun
Estànci : Mesoumediterran
Couroulougi : Óurigino Asìo-Ouèst
Ref. sc. : Anethum graveolens L., 1753